Beste lezer, als ik bij m’n volgende marathon geen enkel interview geef, en als ik 48 uur op voorhand geheel van de sociale media-radar verdwijn, dan hoeft u niet te panikeren! 🙂

En ook, tijdens m’n volgende marathon ga ik regelmatig m’n mond eens grondig spoelen!

Na lectuur van deze blog, zal u begrijpen waarom!

Vaak doen lopers het in deze volgorde: eerst een hectische dag, en dan snel de loopschoenen aan. Heerlijk even lopen, en weg stress, weg muizenissen.

Prima, natuurlijk.

Maar vandaag bekijken we het ook eens omgekeerd: als je mentaal vermoeid aan de start van een training (of wedstrijd) verschijnt, heeft dat dan:

• a) geen enkele impact op je loopprestaties?
• b) een ieniemienie klein beetje impact op je loopprestaties?
• c) heel véél impact op je loopprestaties?

Helaas, in multiple choice-toestanden was ik nooit een uitblinker, maar toch, m’n persoonlijk gokje:

• d) Al sla je me dood. Ik heb geen flauw idee.

Nou.

Wie niet slim is, die moet het aan iemand anders vragen. Wij stelden de vraag dus aan een kenner, Jeroen.

1. Wie is Jeroen ?

“Hallo beste lezers, ik ben Jeroen Van Cutsem, ik ben doctoraatsstudent aan de Vrije Universiteit Brussel.

Ik werk aan een doctoraat over de invloed van mentale vermoeidheid op fysieke prestaties. Momenteel ben ik net over de helft van mijn traject, en het onderwerp interesseert me nog méér dan toen ik begon!

In mijn vrije tijd hou ik me graag bezig met alles wat met sport te maken heeft, en zelf doe ik aan judo, lopen en fietsen.”

2. Onderzoek over de impact van mentale moeheid op fysieke performantie, wat sprak je daar zo in aan?

Onze onderzoeksgroep (MFYS) heeft een bijzondere interesse voor de rol van het brein binnen fysieke prestaties. Het onderwerp is tot stand gekomen door goede contacten tussen Prof. Meeusen en Prof. Marcora, zij delen interesses binnen hetzelfde onderzoeksgebied. Zo werd een samenwerking tussen de VUB en de University of Kent op poten gezet.

Het onderwerp van mijn doctoraatsproject kwam eigenlijk tot stand door een studie gepubliceerd door Prof. Marcora in 2009.

In deze studie vond hij dat mentale vermoeidheid een negatieve invloed had op een fietsprestatie, zonder dat dit verklaard kon worden door de fysiologische parameters die hij had opgevolgd.

Zaken zoals hartslag, bloedlactaat en hartminuutvolume verschilden niet tussen een fietsprestatie in een mentaal vermoeide toestand en in een niet-mentaal vermoeide toestand.

Dit leidde tot de vraag welke factor dit negatieve effect van mentale vermoeidheid dan wél kon verklaren. Een mogelijkheid die naar voor geschoven werd, was de invloed van bepaalde neurotransmitters in de hersenen. Een gebied waarover mijn begeleider Prof. Roelands reeds veel gepubliceerd heeft, en zo kreeg mijn doctoraat vorm.

3. Als je dat aan een eenvoudige leek moet uitleggen, wat doet mentale moeheid met een sporter?

Momenteel is het redelijk duidelijk dat mentale vermoeidheid het prestatieniveau van een sporter doet dalen.

Dit werd uitgebreid bewezen binnen uithoudingsprestaties zoals lopen en fietsen, hierover schreef ik recent een review (Van Cutsem et al. 2017, Sports Medicine).

De vraag hoe dit komt kunnen we momenteel nog niet volledig beantwoorden.

Zaken zoals hartslag, bloedlactaat en hartminuutvolume worden niet beïnvloed door mentale vermoeidheid, dit is reeds bevestigd door meerdere onderzoeken.

De focus is nu verplaatst is naar het brein. Echter, het brein is een moeilijk gegeven om te onderzoeken. Enerzijds door de complexiteit ervan en anderzijds omdat, in tegenstelling tot spierweefsel, breinweefsel niet invasief onderzocht kan worden.

Hypotheses die momenteel getoetst worden zijn dat mentale vermoeidheid een negatief effect zou uitoefenen door een verminderd vermogen om aandacht te focussen, een verminderd vermogen om fouten te herkennen en/of doordat een inspanning als zwaarder aanvoelt.

Hoe mentale vermoeidheid hiervoor zorgt staat dus ter discussie. Komt dit doordat de voedingsstoffen in het brein op geraken? Of zorgt mentale vermoeidheid voor een veranderde communicatie in het brein?

4. Zien jullie op dit vlak grote verschillen tussen topatleten & recreatieve sporters ?

Dat is een vraag die we onszelf ook hebben gesteld, en die uiterst interessant is.

Dankuwel.

Wel, momenteel zijn wij een onderzoek aan het afronden waarin we nagaan of de impact van mentale vermoeidheid afhankelijk is van het badmintonniveau van de persoon. In de ongetrainde personen had mentale vermoeidheid in ieder geval een negatieve invloed op zijn prestatie, en het is nu afwachten op de resultaten van de getrainde personen.

Hiervoor zijn we trouwens nog op zoek naar enkele proefpersonen die drie weken op rij een aantal uurtjes kunnen vrijmaken op dezelfde dag in de ochtend. Dus indien interesse, contacteer mij zeker even?

5. Wat kan je in de praktijk doen met al deze inzichten, als sporter? Resulteerde het onderzoek dat jullie doen in concrete aanbevelingen?

Een concrete en vrij logische aanbeveling die uit dit onderzoek voortvloeit is dat mentale vermoeidheid vermeden moet worden om een optimale prestatie neer te zetten. Zaken die als mentaal vermoeiend ervaren worden (dit kan van individu tot individu verschillen!) moeten vermeden worden. Dit kan bijvoorbeeld zijn: het overmatig gebruik van smartphones, te weinig slaap, het geven van interviews voor een match, etc.

Ook een wedstrijd op zich kan, naarmate die wedstrijd vordert, als mentaal vermoeiend ervaren worden. Jouw acties afstemmen op de acties van je tegenstander, schijnbewegingen maken, tactische richtlijnen opvolgen, zorgen allemaal voor een zekere cognitieve belasting.

Om het ontstaan van mentale vermoeidheid tijdens een wedstrijd tegen te gaan heeft recent onderzoek aangetoond dat een mouth rinse (de mond spoelen met een substantie die koolhydraten en cafeïne bevat) in staat is om de breinveranderingen en gedaalde cognitieve prestatie die mentale vermoeidheid induceert tegen te gaan. Dit kan dus een techniek zijn om de negatieve effecten van mentale vermoeidheid tijdens een match/wedstrijd tegen te gaan.

Verdere aanbevelingen zullen ongetwijfeld volgen naarmate we meer inzicht krijgen in het mechanisme achter mentale vermoeidheid.

6. Tot slot, heb je nog een boodschap voor de sportieve lezers van deze blog?

Ook al doet mentale vermoeidheid de fysieke prestaties dalen, men moet hier geen schrik voor hebben. Ook al voelt een bepaalde inspanning zwaarder aan in mentaal vermoeide toestand, op een training hoeft dit zeker geen probleem te zijn. Sterker nog, het kan zelfs een positief gevolg hebben.

Leren lopen aan een hoger gevoel van inspanning, in een mentaal vermoeide toestand, kan er voor zorgen dat een inspanning aan eenzelfde intensiteit in niet-mentaal vermoeide toestand lichter aanvoelt. Hierdoor kan je op een wedstrijd misschien nog net dat extra tandje bijsteken.

Voor de recreatieve sporter die niet gericht is op prestaties kan een fysieke prestatie in een hoog mentaal vermoeide toestand (vb. thuiskomen na een drukke werkdag) ook net een positief effect hebben en de mentale vermoeidheid doen dalen!

De algemene boodschap is in ieder geval, blijven sporten!

OK, dat is duidelijk.

Als de lezers nog vragen hebben, waar kunnen ze dan terecht?

Op Twitter is mijn account @V_C_Jeroen,

Of anders per email: jeroen.van.cutsem@vub.be

OK. Jeroen, hartelijk dank voor uw tijd!

Met sportieve groeten,

Peter